De kennis over gevelbehandeling kan wel een opfrisser gebruiken. We hebben al eerder gepubliceerd over de oorzaken van gevelvervuiling. In dit artikel gaan we het hebben over het reinigen zelf. Daar gaat heel veel mis, niet in de laatste plaats door een schrikbarend kennis tekort bij de betrokkenen. Geveldeskundige <a href="mailto:Henk Mulder ?subject=Artikel gevelreiniging Clean Totaal”>Henk Mulder vertelt er meer over.
“Laat ik beginnen met te zeggen dat velen in de branche beslist goede bedoelingen hebben, maar helaas gaat de wereld aan zulke bedoelingen ten onder”, stelt Mulder. “Reinigen is materie verwijderen van plaatsen waar we het niet willen hebben. In de praktijk blijken er daarover vaak beslissingen genomen te worden door mensen die niet gehinderd worden door enige vorm van kennis. Dat is een kostbare zaak, want een verkeerd behandelde gevel kan definitief kapot zijn, waardoor het gebouw niet alleen veel esthetische waarde verliest, maar ook constructieve problemen kan krijgen. Een voorbeeld daarvan is het in onze snelle tijd te vaak grijpen naar te agressieve middelen. Hier speelt naast het ontbreken van kennis nog iets anders. Men wil snel resultaat, want niets mag tijd kosten en tijd mag niets kosten.”
Investering
Mulder geeft meteen twee voorbeelden van gevelproblemen die hierdoor ontstaan. “Neem nu het verwijderen van uitbloeiingen bij nieuwbouw. Hoewel het meestal wordt ontkend, wordt toch nog te snel gegrepen naar zoutzuur bevattende middelen. Deze middelen maken de gevel blijvend hygroscopisch waardoor het probleem steeds zal terugkeren. Een ander voorbeeld is het reinigen van geanodiseerd aluminium (zie afbeelding). Vaak wil men putcorrosie in die laag aanpakken. Dat ziet er immers niet zo mooi uit. ‘Snelle’ middelen lossen vaak de anodelaag op. Die beschermlaag heeft echter een functie maar wordt juist verwijderd. Als je dat maar vaak genoeg doet blijft er uiteindelijk niets over van de gevelbeplating.” De vraag is natuurlijk of dat erg is. De meeste utiliteitsgebouwen hebben een korte levensduur van tussen de twintig en dertig jaar. Daarna wordt het gebouw gestript of gesloopt. Mulder: “Daar moet je in de behandeling niet van uitgaan. Voor hetzelfde geld blijft het gebouw langer staan. Bovendien is sloop vaak het gevolg van verloedering doordat de gevel er niet meer uitziet. Bij juist gevelonderhoud stel je het sloopmoment uit en rendeert de investering in het gebouw beter.”
Inhibitatie (remmen)
Mulder merkt op dat reinigen met zure of alkalische producten metalen ondergronden kan aantasten. Hij geeft meteen een oplossing. “Geïnhibeerde reinigers doen dit niet. De inhibitor of remmer, remt of blokkeert de chemische reactie die het metaal aantast. De fabrikant of ontwikkelaar van de reiniger bepaalt of er een inhibitor wordt toegevoegd en voor welk metaal of metalen. Een serieuze leverancier kan uitleggen welke reinigers veilig toegepast kunnen worden op de verschillende metalen ondergronden. Het betekent wel dat je als gebruiker of opdrachtgever op de hoogte moet zijn van het bestaan van deze middelen, maar ook van de beperkingen ervan. Belangrijk is bijvoorbeeld te weten dat er inhibitoren zijn, die silicaatvlekken op glas kunnen veroorzaken. Dit zijn onder meer alkalische reinigers die geïnhibeerd zijn voor aluminium en geanodiseerd aluminium. Een serieuze leverancier weet of een reiniger andere ondergronden aantast. Kennis bij de gevelbehandelaar over de te behandelen ondergrond is belangrijk en hij moet zorgen voor de nodige informatie over de reinigingsmiddelen. Het betekent dus dat de veiligheidsbladen goed moeten worden doorgenomen en dat bij twijfel contact moet worden opgenomen met de leverancier. Daarnaast moet je ook kijken naar wat het basisingrediënt is van het reinigingsmiddel. De meeste alkalische gevelreinigingsproducten zijn op basis van het goedkope natriumhydroxide. Middelen op basis van het duurdere kaliumhydroxide verdienen echter de voorkeur. Hiermee wordt het probleem van eventuele hygroscopische kristalvorming en spanning in de bouwmaterialen voorkomen. Die kristalvorming en spanning kan leiden tot afschilferende stenen. Helaas is dat een vaak voorkomend probleem veroorzaakt door ondeskundigheid.“
Vierkante meter?
Waar ligt het probleem van ondeskundigheid, bij de klant of bij het schoonmaakbedrijf? Volgens Mulder is het vooral een probleem veroorzaakt door inkopers. “Zeventig tot tachtig procent van de inkopers heeft geen andere beslissingsgrond dan de prijs per vierkante meter en wordt voor de rest niet gehinderd door kennis van de schoonmaak. Kijk naar de foto bij dit artikel. Dat is een vierkante meter, maar je ziet al dat je hiervoor helemaal geen eenheidsprijs kunt geven. Er zijn verschillende vormen van vervuiling die alle op een andere manier moeten worden aangepakt. Als een inkoper aangeeft dat hij alleen voor een bepaalde prijs wil gaan, dan moet je jezelf als gevelbehandelaar achter de oren krabben. Moet je wel op die klus inschrijven en moet je de inkoper niet wijzen op het feit dat er voor zijn prijswens geen goede prijs-prestatieverhouding mogelijk is? Het jammere is dat er helemaal niet nodig is dat inkopers zo weinig van hun vak te weten. Ja hun vak, want dat houdt meer in meer in dan prijskopen. Er zijn zoveel mogelijkheden om kennis op te doen of advies te vragen. Ik noem enkele, zoals OSB, BouwCirkel, ESPEQ, SVR, KNB of stichting Bouwresearch. Die organisaties hebben deskundigheid in huis en kunnen onafhankelijk advies uitbrengen. Overigens kunnen ook de schoonmaakbedrijven daar terecht voor kennis en advies over gevelbehandeling.”
Dropjes
Dat ook aan de kant van schoonmaakbedrijven kennis ontbreekt wordt tijdens het gesprek met Mulder ook duidelijk. “Je hebt nogal wat bedrijven die zelf maar wat aanrommelen en middelen op goed geluk bij elkaar voegen. Soms is het resultaat vermakelijk. Als je zoutzuur en ammoniak samenvoegt krijg je salmiak. Heerlijk in dropjes, maar gevels kun je er niet mee reinigen en dat is precies wat wel werd gedaan. Ik heb ook ooit eens een artikel gelezen waarin iemand vertelde, dat hij nooit werkte met fluorwaterstofzuur, maar met waterstoffluoride. Laat dit nu precies hetzelfde (HF) zijn! Hij wist dus niet waar hij het over had. Bedenk dat HF een uiterst agressief, sterk etsend middel is, dat in no-time glas ondoorzichtig maakt. Als het moet worden toegepast, mag dat alleen door specialisten gebeuren die ook beschikken over de noodzakelijke persoonlijke beschermings middelen (PBM).”
Mulder vervolgt: “Overigens is het gebruik daarvan bij bijna alle chemische gevelbehandelingen noodzakelijk, zowel bij alkalische als basische middelen. Je moet adembescherming hebben, maar ook je ogen en huid beschermen. Als wordt gekozen voor chemische reiniging, is het zinvol te vragen of het product ook in verdikte vorm verkrijgbaar is. Vaak moet uitsluitend vervuiling van het oppervlak worden verwijderd. Verdikte producten werken juist dáár waar het nodig is, namelijk aan het oppervlak. Ze dringen niet in poreuze, steenachtige ondergronden. Naast de toepassing van chemische middelen bestaan er ook andere methoden zoals stralen, stoomreinigen en lasertechniek. De te reinigen ondergrond bepaalt welke straalmiddelen veilig zijn toe te passen en verkeerd stralen levert grote schade op. Ook bij stoomreiniging is voorzichtigheid geboden. Zouten in het metselwerk kunnen oplossen en (hernieuwde) uitbloeiingen veroorzaken en door een teveel aan zouten aan het oppervlak kan zelfs de steen afschilferen. Laserreinigen is arbeidsintensief en verbruikt veel energie. Vuil wordt door intensief licht verdampt, maar door te lang te ‘laseren’ op dezelfde plaats, kan verkleuring optreden. Ook hier geldt weer, het is geen behandeling die je kunt overlaten aan mensen die uitsluitend zijn ‘gewape
nd’ met goede bedoelingen.”
nd’ met goede bedoelingen.”
Expertnetwerk
OSB heeft een Expertnetwerk voor gevelbehandeling, waarvan Henk Mulder deel uitmaakt. In komende afleveringen zullen we niet alleen verder spreken met Mulder, maar ook met de andere experts om onze kennis te verdiepen over bouwkundige detailleringen, de chemie en diverse ondergronden. Om ook de kennis over gevelbehandeling bij inkopers te vergroten, wordt gedacht aan het organiseren van een speciale inkopersdag. Het netwerk is via <a href="mailto:Mark Verhees ?subject=Artikel gevelreiniging Clean Totaal”>Mark Verhees van OSB bereikbaar.
