De titel roept de associatie op met een lachwekkend artikel te maken te krijgen. Ik moet de lezers (m/v) teleurstellen, het is namelijk in de verste verte geen slapstick…, hoewel?!?
Er wordt meer dan eens beweerd dat schoonmaakbedrijven hun geld verdienen met hetgeen ze niet doen in plaats van met wat ze wel doen. De gevleugelde uitspraak hierbij is: “dun naar binnen en dik naar buiten”. Hiermee wordt bedoeld dat schoonmaakbedrijven zo laag mogelijk inschrijven en in de loop der tijd zien bij te plussen (klussen) of het beoogde rendement aantrekkelijk maken door niet al de geoffreerde uren daadwerkelijk in te zetten. Maar ook het niet onmiddellijk vervangen van zieke medewerkers en minimale vakantievervanging worden als instrumenten ingezet om het rendement te verbeteren, evenals het (deels) niet uitvoeren van periodieke werkzaamheden. Dit gaat vervolgens weer ten koste van de werkdruk en werkplezier van de uitvoerende medewerkers.
Opdrachtgevers verschuilen zich er, ondanks de expertise binnen hun eigen facilitair bedrijf dan wel middels extern ingeschakelde deskundige ondersteuning bij aanbestedingen, nogal eens achter dat hen niets te verwijten valt. Zij kopen altijd marktconform in, de schoonmaakbedrijven bieden het tarief aan dus het zal wel goed zitten. Woorden als deze en van gelijke strekking worden als argumenten aangehaald. Hiermee ontlopen opdrachtgevers echter hun medeverantwoordelijkheid. Zij kunnen immers zelf ook bedenken dat een bepaalde tariefstelling niet mogelijk is.
Inkoop
Wellicht is een van de oorzaken gelegen in het feit dat “schoonmaak” tegenwoordig vaak ingekocht wordt door Centrale Inkoop afdelingen die, wellicht mede door de economische situatie, de focus hebben op kostenreducties. Naar de specifieke kennis/wensen vanuit facilities wordt dan te weinig geluisterd. Dit neemt vanzelfsprekend niet weg dat de primaire verantwoordelijkheid bij de schoonmaakbedrijven ligt, zij schrijven immers in tegen soms onmogelijke tarieven. Voorts is het ook zo dat bij Europese uitbestedingen bedrijven min of meer verplicht kunnen worden (te) laag aangeboden uurtarieven te accepteren, zodat de exacte uitvraag in de aanbestedingsdocumenten zorgvuldig opgesteld dient te worden. Er moet een juiste borging zijn tussen tarief, m2-prestatie en kwaliteit. Dit teneinde te voorkomen dat een dergelijke aanbesteding vervolgens in de praktijk uitdaagt tot een creatieve manier van werken. Overheidslichamen zullen hier hun voorbeeldfunctie dienen te vervullen. Ik bepleit nadrukkelijk een normaal uurtarief tegen een acceptabele prestatienorm, zodat bedrijven daadwerkelijk kunnen doen wat ze aanbieden en hierop afgerekend kunnen worden. Het verhoogt het werkplezier voor de medewerkers en de binding met hun bedrijf. Tarieven op het niveau van alleen de loonkosten rangschik ik hier niet onder. Dit artikel richt zich op de uurtarief benadering en niet op de m2-prestatie. Ik erken de samenhang.
Uurtarieven
Het uurtarief in de schoonmaak wordt opgebouwd door componenten zoals brutoloon + sociale lasten (incl. kosten vakantierechten+ ziekte+verzuim+re-integratie) & eventuele persoonlijke toeslagen + kosten (materialen & middelen machines, werkkleding, reiskosten, overhead en winst & risico).
Voor het deel brutoloon + sociale lasten (incl. kosten vakantierechten+ ziekte+verzuim+re-integratie) kom je uit op een bedrag van rond de €16,-/ uur. Het enige wat van invloed kan zijn om dit bedrag gemiddeld wat te verlagen is de inzet van jeugdige medewerkers. Van efficiency-voordeel kan immers bij een inschrijving nog geen sprake zijn. Daar waar de schoonmaakbedrijven het in hun offertetekst hebben over de inzet van vakvolwassenen is de invloed van de categorie jeugdigen niet aan de orde. Sowieso blijkt de inzet van de doelgroep jeugdigen, behoudens in de vakantieperiodes, lastig te realiseren. Ik kom in de praktijk opvallend genoeg geen tarieven tegen gesplitst in regulier tarief en hoogseizoen tarief, hier zou toch wat voor te zeggen zijn. De kosten van het inhuren van uitzendkrachten ligt in de praktijk beduidend hoger dan de loonkosten bij het schoonmaakbedrijf. Nergens wordt hiervoor in de opbouw uurtarief een opslag ingerekend.
Boven deze circa €16,- komen de kosten (toezicht, materialen & middelen, machines, werkkleding, reiskosten, kwaliteit bewaking,overhead en winst & risico). In de meeste gevallen worden hier percentages voor ingerekend en/of op sommige onderdelen een vast bedrag. Merkwaardig is dat deze percentages niet altijd meebewegen met het type en/of grootte van het object. Hier knelt dan ook dikwijls de schoen. Het schoonmaken van een kantooromgeving brengt immers andere kosten materialen/middelen/machines met zich mee dan een fabriek omgeving.
Rekenvoorbeeld
Bijvoorbeeld een percentage van 2% materialen& middelen (uitgaande van eerdergenoemde €16,- : € 0,32 p/uur) kan toereikend zijn bij een object van twintig uur per dag, maar is dit niet bij een pand van vier uur per dag. Hetzelfde geldt ondermeer bij werkkleding 1% (€ 0,16), indirecte leiding 1,5% (€ 0,24) en ga zo maar door. Ook op een object van vier uur per dag zal een stofzuiger,werkwagen, schoonmaakmiddelen etc. ingezet dienen te worden en periodiek schrobmachines, heeft de medewerker werkkleding nodig enz.
Voor de inzet van materialen en middelen is er dan een jaarbudget van €326,– beschikbaar en voor werkkleding €163,– (daar waar dit de inzet van twee medewerkers ad twee uur betreft € 81,50 p/p aan werkkleding en €163,– materialen/middelen). Voor indirecte leiding komt er tegen een jaarbedrag ad €245,– bijvoorbeeld twee maal per maand een rayonmanager (incl. auto) langs? Kortom, om een dergelijk contract(je) winstgevend te krijgen zal er gewerkt moeten worden met extra projectgebonden kosten of anders wordt de verleiding groot om 3,5 uur in plaats van vier uur te werken.
Daar waar tarieven worden aangeboden met dergelijke opslagen weet een opdrachtgever dondersgoed dat het uit de lengte of breedte moet komen, en wordt er feitelijk bij aanvang oogluikend mee ingestemd dat er creatieve oplossingen bedacht zullen worden om het contract winstgevend te laten zijn. Maar ook bij grotere objecten zie je opdrachtgevers instemmen met inschrijvers die tarieven hanteren in de orde van € 17,50, of zelfs (veel) lager. En dan met droge ogen beweren marktconform ingekocht te hebben…
Loyaliteit
Wat is toch de reden dat velen het belang van goede schoonmaakkwaliteit, continuïteit en acceptabele werkdruk van groot belang vinden, doch als het tarief voor dit zo belangrijke werk zelfs maar in de buurt komt van bijvoorbeeld een leerling schilder dit als te hoog wordt gekwalificeerd? Wat is toch de reden dat als schoonmaakbedrijven wel optimaal presteren zij voor een paar dubbeltjes verschil in uurtarief ingeruild worden en als grofvuil door de opdrachtgever buiten gezet worden? De omloopsnelheid van schoonmaakcontracten ligt hoog! Het lijkt wel of er minder dan voorheen sprake is van een leverancierloyaliteit in de schoonmaaksector. De personeelsovername-paragraaf in de cao kan hier debet aan zijn, het personeel gaat immers merendeels toch mee over naar het nieuwe schoonmaakbedrijf.
Rondje langs de velden
Wat is de visie over dit onderwerp van de schoonmaakbedrijven, opdrachtgevers, adviesbureaus en de werkgeversorganisatie? Hoe gaan ze ermee om? Omwille van de leesbaarheid volsta ik met de belangrijkste quotes uit deze reacties. Het één en ander in alfabetische volgorde. Zowel kleinere als grotere bedrijven hebben hun medewerking verleend.
Reacties schoonmaakbedrijven
Adiar
Houdt wel rekening met het type opdracht. Bij trappenhuis schoonmaak
bijvoorbeeld hanteren zij een opslag op het reguliere tarief van ca 25%.
bijvoorbeeld hanteren zij een opslag op het reguliere tarief van ca 25%.
CSU
Wenst gelet op de media aandacht voor haar bedrijf, in het kader van de stakingen bij ondermeer NS, zich te onthouden van het weergeven van haar visie.
Dolmans
“De trend bij grotere objecten om de loonkosten te drukken door inrekenen van jeugd en subsidie krachten, waar in de praktijk nauwelijks aan te komen is, verspreid zich ook bij kleinere objecten. Hierdoor ontstaat de situatie minder uren te maken dan overeengekomen, teneinde rendement te maken, hetgeen tot kwaliteitissue leidt. Kosten materiaal zijn vaak sluitpost. Oplossing: apart bedrag per bezoek inrekenen en/of vloeronderhoud separaat aanbieden.”
EW
“Kleinere panden zijn feitelijk een stuk bewerkelijker. Het toepassen van standaard opslagpercentages is niet mogelijk. Immers ook bij kleine panden van twee uur/dag zal een stofzuiger en werkwagen etc. ingezet moeten worden. Risico continuïteit en kwaliteit niveau ligt op de loer. EW concentreert zich derhalve op grotere objecten.”
Fonville
Hanteert bij materialen en middelen en toezicht afhankelijk van de grootte van het object een wisselend percentage. Ook zetten zij bij kleinere objecten (goede) tweede hands machines in.
ISS
“Herkenbare punten. In het kader van de nieuwe NMA wetgeving, waartoe binnen ISS een handboek voor haar medewerkers heeft samengesteld, moeten zij terughoudend zijn om op bepaalde onderdelen te reageren. Wel wil ISS kwijt dat zij bij kleinere objecten een splitsing maken tussen vast kostencomponent middelen en variabel deel materialen, afhankelijk van daadwerkelijke inzet. Het opleggen door opdrachtgevers over inrekenen bepaald % aan jeugd en/of WSW medewerkers, waaraan gelet op de aanbodzijde op de arbeidsmarkt niet voldaan kan worden, is voor ISS niet acceptabel.”
Meerwijk
“Praktijk is dat er dan inderdaad op ureninzet beknibbeld wordt. Wij werken inmiddels met projectgebonden kosten afhankelijk van grootte en bereikbaarheid.”
Novon
“Het klopt dat er vaak op een traditionele wijze wordt ingeschreven, waardoor de directe/indirecte kosten niet altijd op het juiste niveau per locatie ingerekend worden. Veel bedrijven gaan uit van een “bulk calculatie”en kennen de feitelijke kosten per object niet. Ook het feit dat inkoopafdelingen, met de focus op kostenreductie, nadrukkelijker een rol spelen bij contracteren van schoonmaakbedrijf dan het facilitair bedrijf is een ontwikkeling die wij waarnemen. Als je een ondernemer niet laat leven wordt het overleven, want rendement zal binnen de contracttermijn. gehaald moeten worden, hetgeen creatieve oplossingen zoals in het artikel beschreven wordt in de hand werkt. Afschaffing van art. 34 in de cao en oprekking contractduur impliceert meer continuïteit en de mogelijkheid om meer in medewerkers te investeren, hetgeen uiteindelijk een gunstig effect op werkplezier, binding èn prijs heeft!”
Succes Volendam
Hanteren een standaard minimumprijs , afhankelijk van afgesproken frequenties, bij kleine contracten < € 10.000,– per jaar. Van contracten € 10.000 – € 30.000 werken wij op basis van overeengekomen werkprogramma tegen vaste prijs, zonder specificatie uren x uurtarief. Bij urencontracten hanteren wij een hoger tarief.
Victoria
Herkenbaar. Oplossing: hanteer uitsluitend nog een opslag (absoluut) bedrag per taak
Opdrachtgevers
Aan een aantal opdrachtgevers en adviesbureaus heb ik in dit kader gevraagd wat zij als minimaal tarief voor een vakvolwassen medewerker accepteren met betrekking tot het op een verantwoorde wijze uitbesteden van de schoonmaak. Uitgangspunt hierbij: een acceptabele m2-prestatie.
Allen & Overy
“Het is lastig werken met een schoonmaakbedrijf dat niets kan verdienen. Bepaal vooraf duidelijk het gewenst kwaliteitsniveau: moet het goedkoop, accepteer dan ook de consequentie van een mindere kwaliteit. Bij een laag uurtarief in samenhang met een hoge m2-prestatie valt niet te ontkomen aan het feit dat een schoonmaakbedrijf bijvoorbeeld (periodieke) werkzaamheden niet uitvoert. De werkdruk wordt hoger.Goedkoop inkopen betekent ook een onevenredige belasting op het facilitair management vanuit de opdrachtgever. Dit kost indirect ook geld. Een absoluut minimum bedrag kunnen we niet geven: dit hangt af van de kwaliteit afspraak.”
Delta Lloyd Groep
“We hechten ook bij schoonmaak dienstverlening aan partnership, Hieronder verstaan we niet de leverancier het vel over de oren halen. Het belang van een goede naleving van de CAO door onze leveranciers in samenhang met juiste borging van kwaliteit en continuïteit, een klimaat creëren waarbij afspraken nagekomen worden en de schoonmakers met plezier binnen de gebouwen van Delta Lloyd Groep hun werk verrichten. Alleen dan is er sprake van een wederzijds succesvolle samenwerking. Hierin dient het schoonmaakbedrijf haar verantwoording te nemen met betrekking tot het juiste uurtarief, hetgeen wij uiteraard benchmarken.”
Hof van Saksen
“Wij opereren in het topsegment en willen onze gasten in een schone omgeving verwelkomen. Zo vragen wij te offreren op basis ook kwaliteit/prijs in plaats van prijs/kwaliteit. Je merkt dat de schoonmaakbranche hierin nog wat onvolwassen mee omgaat en toch wat lager inschrijft met het idee we plussen er gaandeweg wel iets bij. Als ondergrens zien we een tarief van een kleine 20 euro, maar even belangrijk is de ingerekende tijd per boerderij.”
Woningbouwcoöperatie De Kombinatie
“Het lijkt ons een interessante optie om de komende tijd verdergaand bepaalde low skill labour activiteiten ook bij het schoonmaakbedrijf onder te brengen. Denk hierbij aan planmatig en klein technisch onderhoud. Hierdoor ontstaat situatie dat we bereid zijn een hoger uurtarief te betalen en wij maken het werk er voor de schoonmaker afwisselender op. Een uurtarief voor alleen de schoonmaak onder € 19,50 is voor ons niet acceptabel.”
Landal Green Parcs
“Wij zijn absoluut voorstanders dat schoonmaakbedrijven hun verplichtingen jegens haar medewerkers en ons nakomen. De cao respecteren en sociale lasten correct afdragen. Kwaliteit leveren en continuïteit borgen. De werkdruk moet acceptabel blijven, het is in onze omgeving fijn als mensen plezier in hun werk uitstralen. Een uurtarief onder de € 19 ,75 is voor ons dan ook niet acceptabel.”
Nederlandse Spoorwegen
“Met het oog op de stakingen zijn we niet bereid om enig commentaar te geven.”
Stage Entertainment
“Een lastige vraag vanuit klantperspectief. Ons referentiekader is de prijs die wij de afgelopen jaren betaald hebben in samenhang met onze kennis van de schoonmaakmarkt. Zelfs aan de definitie vakvolwassen medewerker kent ieder bedrijf een eigen interpretatie toe. Schoonmaakbedrijven proberen altijd “meerwerk” in te rekenen om hun rendement op te hogen. Als ondergrens denken wij aan een tarief van ca € 18,50 tegen een acceptabele m2-prestatie.”
Adviesbureaus
Natuurlijk vroegen we ook en aantal adviesbureaus om een reactie.
Atir
“De woordspeling van de dikke en dunn
e is herkenbaar! Daar waar de kostprijs rond de € 16.- ligt en er materialen, middelen en toezicht ingezet wordt en de bedrijven ook nog iets willen verdienen ligt de ondergrens voor een vakvolwassen medewerker wat ons betreft ergens rond de € 19,50, om een gezonde bedrijfsvoering mogelijk te maken. De moordende concurrentie beweegt schoonmaakbedrijven er zelf toe om (veel) lager in te schrijven. Je weet dat er dan naar andere manieren gezocht wordt om nog iets te verdienen. Gelukkig beseffen onze klanten dit en anders overtuigen wij hen hier wel van.”
e is herkenbaar! Daar waar de kostprijs rond de € 16.- ligt en er materialen, middelen en toezicht ingezet wordt en de bedrijven ook nog iets willen verdienen ligt de ondergrens voor een vakvolwassen medewerker wat ons betreft ergens rond de € 19,50, om een gezonde bedrijfsvoering mogelijk te maken. De moordende concurrentie beweegt schoonmaakbedrijven er zelf toe om (veel) lager in te schrijven. Je weet dat er dan naar andere manieren gezocht wordt om nog iets te verdienen. Gelukkig beseffen onze klanten dit en anders overtuigen wij hen hier wel van.”
Clean Concepts
“Er kunnen verschillende redenen zijn voor schoonmaakbedrijven om met borging van kwaliteit met een laag uurtarief in te schrijven. Ons offerte beoordelingssysteem voorkomt gunning aan een dermate lage (strategisch) en niet kostendekkende inschrijving, teneinde het probleem te voorkomen dat er gedurende de contractperiode aanvullingen dienen plaats te vinden . Aangezien er meerdere redenen voor een schoonmaakbedrijf kunnen zijn om laag in te schrijven kunnen we geen minimum tarief noemen.”
Masterkey-plus
“Goed om een artikel over dit onderwerp te schrijven. Wij onderschrijven dat schoonmakers tegen een reële prestatienorm en conform cao bepalingen hun werk moeten uitvoeren. Dit zonder gebruik te maken van trucjes. Schoonmaakbedrijven buigen hun reële calculatie om naar een optimale situatie om de maximale score met betrekking tot de gunningcriteria te halen. Hierin zit hem de crux. Wij achten een tarief voor een vakvolwassen medewerker van € 18,83 als ondergrens. Wordt er lager aangeboden dan heeft dit dus met het “ombuigen “ van de reële aanbieding te maken.”
Pro Facility
“Het is spijtig te constateren dat de klok soms vijftien jaar terug gedraaid lijkt te zijn. Wij herkennen dat schoonmaakbedrijven meer dan eens inschrijven op een niet acceptabel prijsniveau in samenhang met niet conforme m2-prestatie. Een ongewenste situatie waarvan wij ook de opdrachtgevers overtuigen. Kwaliteit, continuïteit in samenhang met een aanvaardbaar uurtarief en m2-prestatie vormen voor ons de basis van een succesvolle samenwerking. Als ondergrens zien wij het bedrag van ca € 19,–.”
Verhoeven & Partners
“Wij kiezen ervoor niet op deze vraag in te gaan en wensen U wel succes met dit artikel”
OSB
De ondernemersorganisatie schoonmaak- en bedrijfsdiensten (OSB) heeft weliswaar een mening over dit onderwerp, doch houdt deze voor zich. Zij hebben er geen zin in om weer door de NMA op de vingers getikt te worden. Wel bieden zij op hun website de faciliteit om op basis van bedrijfsgebonden factoren (ondermeer de per bedrijf gedifferentieerde premies bepaalde sociale lasten) tot een uurtarief berekening te komen.
Don’t worry be happy
Uit de inhoud van dit artikel wordt, naar ik stellig hoop, duidelijk dat de methodiek van dun naar binnen dik naar buiten ver achter ons gelaten moet worden. Gezonde uurtarieven in samenhang met acceptabele m2-prestatie zijn de succesfactoren voor continuïteit, acceptabele werkdruk en kwaliteit alsmede het naleven van de gewenste afspraak = afspraak cultuur. Uit menige reacties valt enige terughoudendheid te proeven. Als het even kan wordt een uitvlucht gezocht naar veilige algemeenheden. Zelfs nu in dit artikel de maximale m2-prestatie niet eens meegenomen is.
Bij een professionele bedrijfstak hoort een professionele benadering. Ondanks dat een ieder die bij schoonmaak betrokken is in woord laat blijken open te staan voor een juiste prijsstelling, met als gevolg hiervan acceptabele werkdruk en continuïteit is er nog een weg te gaan om dit concreet te realiseren. De verantwoordelijkheid nemen de woorden om te zetten in daden, zowel vanuit de schoonmaakbedrijven, adviseurs èn opdrachtgevers, is hierbij onontbeerlijk. Personeel is het kapitaal van de onderneming is een opmerking die ik regelmatig hoor maar niemand voegt hier echter aan toe: het mag echter geen (klein) kapitaal kosten! Als dit artikel bijdraagt aan de discussie tot normalisering van de prijsstelling en werkdruk dan ben ik een blij mens, en kan ik in het vervolg zonder bijgedachtes naar de films van “de dikke en de dunne” kijken.
Henk Cornelisse is directeur van Facility Specialists en redactieraadlid van Clean Totaal
