Wel of geen chemie bij microvezel – Deel 2

In deel 2 van deze serie laten we opnieuw een aantal specialisten aan het woord over het al dan niet gebruiken van chemie, of beter gezegd reinigingsmiddelen, bij microvezel. Er lijkt een omslaag gaande in het denken binnen de schoonmaakbranche…  
Door Leon van den Berg, redactielid Clean Totaal   
Lees hier deel 1 uit deze serie.
Greenspeed: VSR microvezel ABC leidend 
Greenspeed heeft de microvezel min of meer in Nederland geïntroduceerd, dus ligt het voor de hand om een antwoord op de vraag of reinigingsmiddel nodig is bij microvezel daar te stellen. Product manager Bert Lagarde spreekt er bescheiden over. “Als je het hierover hebt, moet je dat wel op grond van onderzoek doen. Daarom wil ik benadrukken dat het VSR ABC microvezelrapport voor ons leidend is bij alle vragen over het werken met microvezelproducten omdat voor het grootste deel steunt op wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast vind ik dat het concentreren op alleen de microvezel doek en/of mop niet representatief is om het totale microvezelconcept te beoordelen. Het gaat er bijvoorbeeld ook om welke doek je voor een bepaalde situatie gebruikt en ook hoe je die dan toepast. Het concept is de laatste jaren echt doorontwikkeld. Als ik naar ons eigen assortiment kijk, hebben wij bijvoorbeeld al zes doeken voor diverse afwerkmaterialen. Tenslotte is het ook erg belangrijk om het schoonmaakteam goed op te leiden en te instrueren hoe de microvezel producten te gebruiken.”
Heb je reinigingsmiddelen nodig bij de micrcovezelmethode? Lagarde: “Wij ervaren dat je met ons microvezelconcept, in de dagelijkse reiniging, uitstekend kunt schoonmaken zonder reinigingsmiddelen, of daar waar echt nodig met een sterk gedoseerd middel. Het al dan niet gebruiken van reinigingsmiddelen in combinatie met microvezel producten hangt van een aantal zaken af. Allereerst van de soort vervuiling en vervuilingsgraad. Heb je het bijvoorbeeld over een sanitaire ruimte, dan kan reinigingsmiddel een belangrijke toevoeging zijn. Zelfs met een scrubdoek kun je natuurlijk geen kalksteen verwijderen. Ook bij ingedroogde urine of vette oppervlakken zoals een keukenvloer zal een reinigingsmiddel nodig blijven. Een tweede punt dat hiermee direct samenhangt is de frequenties van schoonmaken. Hoe minder frequent, des te meer vervuiling en des te vaker reinigingsmiddel nodig is.
Wanneer het nodig is om reinigingsmiddelen in te zetten, raadt Lagarde aan de werking van de specifieke producten de tijd te geven. “Er moet een inwerktijd zijn om het vuil op te lossen. De microvezeldoek/mop kan dan de absorberende werking verrichten en het vuil door het capillaire effect diep in de “pinholes” opnemen. Hierdoor blijft er ook geen residu achter en ontstaat een streeploos resultaat.” Verder vindt Lagarde het belangrijk om periodiek machinaal te reinigen met een schrobzuigmachine en de vloerafwerking te onderhouden met een high speed machine. “Door een juiste afstemming van dagelijks (droog en klam vochtig met microvezel) en periodieke (machinaal) reiniging wordt vuilopbouw voorkomen. Hierdoor wordt het reinigen van vloeren met microvezel optimaal ondersteund en zal een reinigingsmiddel minder vaak nodig zijn.”
En hoe zit het dan met desinfectie met microvezeldoeken? Lagarde: “Daar kan ik kort over zijn. Microvezeldoeken desinfecteren niet. Desinfecteren Is een specialistische handeling en wordt door bijvoorbeeld een bacterioloog of hygiënist in de zorg voorgeschreven met het bijbehorende protocol. Wel zie je steeds meer disposable microvezel in de ruimtes met hoge hygiënische eisen.” Concluderend: “Reinigingsproducten geven de microvezelmethode extra ondersteuning wanneer dat ook echt nodig is. Wel is het belangrijk welke reinigingsmiddelen er worden gebruikt. Essentieel is de samenstelling. Greenspeed is intensief in gesprek met reinigingsfabrikanten om hierin een beter inzicht te krijgen. Met die kennis kunnen wij onze klanten beter adviseren welke reinigingsmiddelen ze moeten gebruiken als de schoonmaaksituatie daarom vraagt.”
Spectro: omslag gaande 
Laurens Metternich, directeur bij reinigingsmiddelenfabrikant Spectro, stelt dat hij voorstander is van microvezel. “Je ziet daarin wel een ontwikkeling. Microvezel werkt met alleen water, maar werkt beter met een geschikt reinigingsmiddel in de juiste dosering. Je ziet dat daarin een omslag gaande is. Grotere producenten van microvezelsystemen brengen sinds kort ook reinigingsmiddelen op de markt. Je ziet ook dat schoonmakers steeds beter reinigingsmiddelen toepassen. Dat doen ze niet voor niets. De schoonmaakfrequentie gaat steeds verder omlaag, waardoor de vervuiling hardnekkiger wordt. Bovendien ontbreekt bij klamvochtige microvezel zonder reinigingsmiddel een belangrijk aspect: de geur. Na de schoonmaak ruikt het niet fris en je moet de geurbeleving bij klanten niet onderschatten. Het toilet is bijvoorbeeld wel schoon, maar de klant neemt dat niet waar en dus krijg je klachten.”
Over desinfectie en microvezel is Metternich ook stellig. “Ik zou graag een desinfectiemiddel op de markt willen brengen dat goed werkt in combinatie met microvezeldoeken. Dat valt niet mee. Bijna alle desinfectantia tasten de microvezel aan, maar ook de aard van microvezel staat desinfectie in de weg. Die doek zuigt vuil en vocht op door de capillaire werking. Volgens Nederlandse (en binnenkort Europese) voorschriften moet de inwerkingsduur van een desinfecterend middel minimaal vijf minuten zijn. Zelfs met een compleet doordrenkte doek is de hoeveelheid desinfectieoplossing te weinig en is het oppervlakte te snel droog, waardoor je dus nooit aan de eisen kunt voldoen.”
Dr Weigert: beetje chemie toevoegen
Hoofd verkoop binnendienst van Dr Weigert Nederland Rudolf van der Linden schets een genuanceerd beeld van chemie en microvezel. ”Belangrijk is om onderscheid te maken tussen vloer, interieur en sanitair. Laat ik voorop stellen dat microvezel uitstekend werkt met alleen water als je het hebt over een dagelijkse schoonmaakfrequentie. Nu weten we natuurlijk allemaal dat dit in de praktijk niet meer gebeurt en daardoor neemt de vervuilingsgraad toe. Dat is vooral van belang bij vloeren die in een pand meer dan gebruikelijk vervuilen. Je moet dan een beetje chemie toevoegen en dan heb ik het echt over een minieme hoeveelheid, zo’n 1% vloerreiniger. Meer heb je niet nodig, want het enige wat je met een detergent doet is het verlagen van de oppervlaktespanning waardoor de microvezeldoek beter werkt en meer ‘grip’ heeft op vetachtige vervuiling van de vloer. Wel heel belangrijk is dat er absoluut geen zeep in de vloerreiniger zit, want daarmee wordt de werking van de doek vernietigd.
Voor het reinigen van het interieur volstaat volgens Van der Linden een klamvochtige doek met uitsluitend water en dat geldt feitelijk ook bij sanitair. “Let wel, ik heb het dan over het reinigen van de wasbak, de toiletpot aan de buitenzijde en de wc-bril. Voor in de pot heb je gewoon de borstel met een goed ontkalkend middel nodig. Nu is er echter met sanitair iets vreemds aan de hand. Mensen denken dat al iets fris ruikt het ook schoon is. Daarom wordt heel vaak schoongemaakt met een middel dat in ieder geval een lekker luchtje afgeeft. Soms ook met het overigens verboden chloor. Dat laatste is overigens ook funest voor je microvezeldoek. Die kun je dan meteen weggooien. De discussie over desinfectie van sanitair in verband met microvezel vind ik eigenlijk een non-discussie. Dit gebeurt eigenlijk zelden, hooguit in een ziekenhuis. In de meeste situaties is desinfectie volstrekt overbodig.”
Ongeschikt voor desinfectie
Pieter Eelman van CSO-cleanroomtrainingen heeft sinds 1972 ervaring in het bouwen en ontwerpen van cleanrooms en is sinds 1987 zelfstandig trainer en erkend cleanroomadviseur. Hij traint mensen die in een cleanroom werken zoals apothekers, OK-assistenten, medewerkers van chipfabrikanten, maar ook schoonmakers die zich in deze tak hebben gespecialiseerd.
Eelman: “Laat ik heel duidelijk zijn. Microvezel leent zich uitstekend voor schoonmaak, maar is totaal ongeschikt voor desinfectie. Dat heeft te maken met de aard van de vezel en de inwerkingsduur. De lange en holle vezel van een microvezeldoek werkt volgens het principe dat vuil en vocht worden opgezogen. Inderdaad kun je daar uitstekend bacteriën mee verwijderen. want die zijn zo’n 1 micron groot en worden in de vezel gezogen. Verwijderen is echter iets anders dan desinfecteren, want daarbij doodt je micro-organismen. Daarvoor moet je een desinfectans opbrengen en laten inwerken. Dat opbrengen doet een microvezeldoek juist niet en als je direct opzuigt is er ook onvoldoende inwerking. Daarmee valt de bodem onder het gebruik van microvezel voor desinfecteren. De duur van de inwerktijd is overigens ook nog een aspect. Er zijn middelen die in een aantal seconden werken, maar chloor moet bijvoorbeeld tien minuten inwerken. Dat realiseer je nooit met een microvezeldoek en bovendien is die dan ook meteen kapot. De vereiste inwerktijd in OK’s wordt vaak ook niet gehaald omdat er voor de schoonmaak soms minder dan tien minuten uitgetrokken wordt. Uit onderzoek blijkt dat door gebrekkige hygiëne in deze ruimte jaarlijks 1800 mensen onnodig sterven.”
Eelman’s mening sluit aan op de mening die Bart Breddels directeur van schoonmaakbedrijf Breddels al eerder in de LinkedIngroep van Clean Totaal gaf. Hij stelt dat het duidelijk is dat het schoonmaken en desinfecteren in één handeling in de praktijk niet het beste resultaat geeft. “Wanneer er gedesinfecteerd moet worden zal er eerst grondig moeten worden schoongemaakt. Aansluitend kan er dan worden gedesinfecteerd.”
Ook Bouke Smallenbroek, Senior Adviser Application Expertise Building Care ad Diversey Nederland Services, geeft in onze LinkedIngroep aan dat niet alle microvezeldoeken chloorbestendig zijn en dat het belangrijk is dat een te desinfecteren oppervlak vijf minuten vochtig moet blijven om te voldoen aan de eisen in de bestrijdigingsmiddelenwetgeving. “Capillair of niet, je kunt de doek zo nat mogelijk maken als je wilt….maar willen we dat? Omdat geadviseerd wordt om microvezeldoeken klamvochtig te gebruiken, zou ik voor desinfecteren een andere doek gebruiken. Bij voorkeur een disposable doek.”
Vileda: fabels over microvezel
Applicatie Manager Paul Harleman van Vileda professional geeft het volgende antwoord op het gebruik van chemie bij microvezel: “Het hoeft in veel gevallen niet, maar neutrale reinigers tasten de microvezels niet aan. Zoals eerder gezegd is het voordeel dat je veel lager kunt doseren. In een aantal gevallen biedt een reinigingsmiddel de noodzakelijke ondersteuning. Het gebruik van een reinigingsmiddel is afhankelijk van de situatie. In een toilet bijvoorbeeld kun je best schoonmaken met alleen een klamvochtige doek, maar daarmee kun je geen kalk verwijderen. Daarvoor zul je toch echt een ontkalker moeten gebruiken.”
Volgens Harleman zijn er veel fabels over microvezels. “In de branche wordt veel beweerd, maar die beweringen zijn niet altijd gebaseerd op onderzoek. Ik vind dat je alleen uitspraken kunt doen op grond van gedegen onderzoek en daarom is Vileda Professional ook actief lid van de VSR. Laat ik een paar fabels noemen.
Fabel 1. Gebruik van schoonmaakmiddelen tast de microvezel aan
Dat is veel te algemeen gesteld en geldt voornamelijk voor sterk alkalische middelen. Hiermee staat in direct verband dat chloor de vezel aantast. Dat hoeft niet. Het is de alkaliteit van chloor dat een risico vormt, maar als je een doek na gebruik meteen goed uitspoelt gebeurt er weinig met die microvezeldoek. De schade ontstaat door de waan van de dag. Doeken blijven een tijdje liggen , het chloor wordt er te laat of onvoldoende uitgespoeld. Gaan de doeken zonder voldoende voorspoelen in de wasmachine, dan zal het warme water de nog aanwezige chloor extra activeren En dat geldt niet alleen voor microvezel. Om dit te voorkomen is het dus verstandig om geen microvezel te gebruiken in combinatie met chloor. Tenzij het natuurlijk wegwerp microvezelmaterialen zijn. Dan maakt het natuurlijk niets uit of de vezels beschadigd worden.
Fabel 2: Microvezel krast
Om met microvezels krassen te kunnen veroorzaken moet het oppervlak dat je reinigt zachter zijn dan de microvezel. En dat is meestal niet het geval. Ontstaan er desondanks toch krassen, dan kan dit bijvoorbeeld veroorzaakt worden door een zandkorreltje dat na het wassen achter is gebleven in de doek. Wil je bijvoorbeeld een beeldscherm reinigen met microvezel, gebruik dan bij voorkeur een disposable microvezel doek (die is altijd schoon) en controleer voor alle zekerheid bij de leverancier van de schermen of dit toegestaan is.
In het verlengde hiervan wordt wel beweerd dat microvezel het chroom van kranen aantast. Dubieus. Mogelijke oorzaken kunnen zijn: overvloedig gebruik van sterk zure ontkalkers, gebruik van te harde schuurmaterialen of gewoon normale slijtage.
Fabel 3: Je kunt goed reinigen met een kletsnatte microvezeldoek
Niet juist en niet specifiek geldig voor microvezel. Een doek die volledig verzadigd is met water neemt niets meer op. Een watergevoelige vlek verdwijnt inderdaad makkelijk, maar wordt niet opgenomen. De vlek wordt “uitgesmeerd” over het oppervlak.
Fabel 4: Wasverzachter maakt de microvezel kapot
Onjuist. Microvezels zijn ongeveer 100 maal dunner dan een mensenhaar. De uiteinde van de vezeltjes zijn daardoor “scherp” waardoor ze vuil als het ware van het oppervlak schrapen. Anders gezegd, microvezels hebben een mechanisch reinigende werking. Wat doet wasverzachter? Wasverzachter gaat in het laatste spoelwater van het wasproces en legt een laagje over de vezels. Daarom voelt een trui in zo´n geval zacht aan. Maar met microvezel schoonmaakmaterialen willen we dat effect helemaal niet. Want als we een laagje over de microvezels leggen is de scherpte er af en vermindert de “vuilschrapende” werking. Heb je toch wasverzachter gebruikt, moet je de doek dan weggooien? Nee, gewoon nog een keer wassen. En dan zonder wasverzachter.
Fabel 5: Voor desinfectie kun je geen microvezel materialen gebruiken
Desinfecteren is “de irreversibele inactivering/reductie van micro-organismen tot een aanvaardbaar geacht niveau” (bron: WIP, Werkgroep Infectie Preventie). Praktisch vertaalt: het onomkeerbaar verwijderen van micro-organismen tot een aanvaardbaar, ongevaarlijk niveau. Dat doet een microvezel doek of mop inderdaad niet. Microvezel verwijdert weliswaar tezamen met het vuil een groot deel van de micro-organismen, maar in praktijk onvoldoende. Ook worden de micro-organismen niet gedood. Daarvoor hebben we een desinfectans nodig. En die desinfectans kan dan vervolgens wel goed met een microvezel mop of doek op het oppervlak aangebracht worden. Maar laten we nog eens goed het desinfecteren van oppervlakken onder de loep nemen en zien wat microvezel daarin kan betekenen. Daarvoor raadplegen we opnieuw de WIP richtlijnen en wel de richtlijn “”Reiniging en desinfectie van ruimten, meubilair en voorwerpen”. Daar staat in dat, indien oppervlakken met bloed en/of andere lichaamsvochten verontreinigd zijn er als volgt gehandeld dient te worden: Stap 1, bij veel verontreiniging eerst de vloeistof met disposable materiaal opnemen. Stap 2, de verontreinigde plek met disposable materiaal reinigen en tenslotte stap 3, het oppervlak desinfecteren met een voorgeschreven desinfectans. De tweede stap in dit proces kan uitstekend uitgevoerd worden met een klamvochtige disposable microvezel doek. En om te voorkomen dat men met allerlei verschillende doeken moet werken is ook voor de derde stap de keuze voor een wegwerp microvezel doek niet onlogisch. En vooral ook praktisch. Uiteraard wel telkens een schone doek nemen.”
Clean Totaal LinkedIn groep
Meer reacties over het onderwerp wel of geen chemie bij microvezel vindt u in de Clean Totaal LinkedIngroep. Dat het onderwerp speelt binnen de brancher blijkt uit de meer dan 50 reacties. U moet wel lid zijn om de reacties te kunnen bekijken of te reageren op dit onderwerp.
Foutje bedankt
Er is een opmerking naar aanleiding van het vorige artikel over microvezel. Laurens Metternich geeft aan dat er een foutje in is geslopen. “Er wordt geschreven dat middelen met tensiden vermeden moeten worden. Dit is niet juist en ook onmogelijk omdat ieder reinigingsmiddel tensiden bevat. Sterker nog, zonder tensiden heb je geen reinigingsmiddel. Wat belangrijk is, is dat de middelen geen ingrediënten mogen bevatten die de vezel kunnen aantasten en/of residuen kunnen achterlaten. Je hebt het dan bijvoorbeeld over natuurlijke zeep, maar dat is slechts een van de middelen uit de grote groep tensiden. Voor een leek is het heel lastig om te bepalen of een middel veilig kan worden gebruikt in combinatie met microvezel. Sommige fabrikanten, zoals Spectro, geven dat aan op productbladen, maar dat gebeurt lang niet altijd. Bij twijfel is het beste advies om contact op te nemen met de fabrikant of leverancier en navraag te doen of de reinigingsmiddelen veilig zijn voor microvezeldoeken.”