Desinfecteren of niet desinfecteren? Dat is de grote vraag. In het European Cleaning Journal deelt Paul Harleman van Vileda Professional zijn visie op desinfectie. Hij is stellig. “Desinfecteren als het niet nodig is, kan gevaarlijk zijn.”
De reden waarom oppervlakken gereinigd of gedesinfecteerd moeten worden is omdat pathogene micro-organismen zoals het coronavirus (SARS-CoV-2) hoogstwaarschijnlijk gedurende een bepaalde periode kunnen overleven op oppervlakken. Daarom is de trend veranderd van ‘zichtbaar schoon’ naar ‘hygiënisch veilig’. Organisaties die mensen voor korte of langere tijd ontvangen, moeten vertrouwen wekken. Een bezoeker of gebruiker van een gebouw wil er zeker van zijn dat het hygiënisch veilig is. Je kunt met eigen ogen zien of een omgeving schoon is, maar je hebt apparatuur en kennis nodig om te kijken of het ook hygiënisch veilig is. Daarom is vertrouwen zo belangrijk.
Door de coronacrisis is ons schoonmaakgedrag veranderd. We begonnen de hele tijd alles schoon te maken of te desinfecteren. Niet altijd omdat het logisch is, maar in veel gevallen omdat het onze angst vermindert. Maar… zoals we weten, angst kan een slechte raadgever zijn.
Desinfectie niet altijd zinvol
Een voorbeeld. Facility managers voelen de behoefte en verantwoordelijkheid om een veilige omgeving te creëren en besluiten om iedere drie uur alle deurklinken te ontsmetten. Want stel je voor dat het virus een paar dagen op een deurklink kan overleven en via die deurklink andere personen besmet kunnen raken. Het lijkt zinvol, maar is dat ook zo?
Alleen de eerste persoon die de deurklink aanraakt direct nadat het is gedesinfecteerd, is veilig. Alle anderen die in de resterende tijd tot de volgende desinfectie de kruk aanraken, zijn alleen veilig als er tussendoor geen besmet persoon de deurkruk heeft aangeraakt. Deze anekdote is niet verzonnen – tijdens de Mexicaanse griep deden facility managers dit. En waarschijnlijk nu weer. Een echt voorbeeld van nutteloze desinfectie.
Zinvol desinfecteren vraagt om weloverwegen en zorgvuldig uitgevoerde desinfectieprocedures. Het is geen ondenkbaar risico dat micro-organismen resistent worden tegen desinfectieproducten, een fenomeen dat bij antibiotica al een probleem is. Stel dat dat gebeurt, dan hebben we een dubbel probleem: Mensen raken besmet en worden ziek omdat de desinfectans de pathogene bacterie niet meer doodt. Eenmaal ziek, dan helpt een antobioticum ook niet meer.
Micro-organismen lopen voor op de mens
We moeten ons realiseren dat micro-organismen slimme topverdedigers zijn. Ze winnen het met gemak van de mens.. Bacteriën vermenigvuldigen zich onder gunstige omstandigheden elke 20 minuten. Daardoor kunnen ze zich relatief snel aanpassen en mechanismen ontwikkelen die hen resistent maken tegen aanvallers zoals antibiotica. Mensen planten zich veel langzamer voort. Het duurt erg lang voordat het menselijk lichaam zich aanpast aan veranderde omstandigheden. In die zin lopen we ver achter op micro-organismen.
Mensen helpen micro-organismen om sterker te worden. We reizen regelmatig en gemakkelijk de hele wereld over. Micro-organismen reizen met ons mee. Zo helpen we ze zich uit te breiden naar nieuwe omgevingen.
In onze pogingen om de ons bedreigende micro-organismen te bestrijden, proberen we ze terug te dringen. Bijvoorbeeld door reiniging (verwijderen) of desinfectie (doden). Bijvoorbeeld door het reinigen (verwijderen) of desinfecteren (doden) van processen. Maar als we een oppervlak op de verkeerde manier desinfecteren, gaan de zwakke microben dood. De sterksten overleven en vermenigvuldigen zich wat de populatie micro-organismen nog sterker maakt.
Het is geen uitzondering dat er een verkeerd desinfectiemiddel wordt gebruikt, de verkeerde dosering wordt gebruikt, het oppervlak onvoldoende wordt bevochtigd met desinfectiemiddel (een desinfectiemiddel heeft een bepaalde inwerktijd nodig om te presteren), het oppervlak niet wordt gereinigd voorafgaand aan de desinfectie (sommige desinfectiemiddelen worden gedeeltelijk geïnactiveerd door specifiek vuil en biofilms moeten voorafgaand aan desinfectie worden verwijderd), een oppervlak schoon maar nog niet droog is (wat een verdunning van het desinfectiemiddel veroorzaakt) of het oppervlak simpelweg niet geraakt is. Ik heb het allemaal zien gebeuren.
Tijd voor verandering
Het lijkt erop dat het tijd is voor verandering. Maar moeten we echt heel anders reinigen of desinfecteren sinds het coronavirus onze wereld is binnengestapt? Waarschijnlijk niet. In de meeste gevallen is de kennis aanwezig, hebben we de protocollen en weten we hoe we moeten reinigen en desinfecteren. Het belangrijkste dat we moeten veranderen, is ons gedrag bij reiniging en desinfectie: doe wat je moet doen, doe het consequent en doe het volgens de instructies.
Nederlandse en Belgische deskundigen zeggen: goed schoonmaken is beter dan onnodig desinfecteren. Wat betekent dat we alleen hoeven te desinfecteren als het nodig is. Dit betekent natuurlijk niet dat we helemaal niet meer hoeven te desinfecteren. Dat is duidelijk.
De Covid-19-pandemie zou een wake-up call moeten zijn. SARS-CoV-2 is niet de laatste onbekende microbe die onze veilige en gecontroleerde wereld binnenkomt en deze verstoort. Er zullen er meer komen, verzekeren experts ons. En ze kunnen erger zijn dan SARS-CoV-2. Dus laten we evalueren en verbeteren. Dat is wat micro-organismen ook doen.
Paul Harleman is Applicatie manager bij Vileda Professional. Dit artikel is eerder in uitgebreide vorm verschenen in het European Cleaning Journal. Het origineel (in het Engels) kunt u HIER lezen.
Reageren? Dat kan hieronder!
